Afyon Yemekleri

Türkiye’nin gastronomi şehirleri Gaziantep ile Hatay’dan sonra 2019 yılında 8.000 yıllık lezzet mirasıyla Afyonkarahisar, UNESCO “Yaratıcı Şehirler Ağı”na dahil oldu. Kral Yolu’ndan İpek Yolu’na kadar uzanan binlerce yıllık birikimiyle şaşırtıcı lezzetlere sahip Afyon. Sucuk, kaymak, lokum, keşkek gibi yöresel lezzetlerini düşününce binlerce yıllık mutfak geleneğine sahip şehirlerden biri. İşte bu sebepten yerel tatların izinde Afyon yemekleri ve Gastronomi Şehri Afyon’u keşfetmenin tam zamanı.

Hititler’den Frigyalılar’a ve Romalılar’a, Bizans’tan Osmanlı’ya kadar Anadolu’dan ne kadar medeniyet geçtiyse neredeyse hepsine ev sahipliği yapmış bir şehrin mutfağının da böylesine zenginleşmiş olması hiç de şaşırtıcı değil. Afyon denince akla sucuk, kaymak ve lokum gelir. Afyon’un meşhur olan lezzetlerinin dışında birbirinden leziz yöresel yemekleri de var. Afyon’un coğrafi işaretli ürünleri Afyon kaymağı, Afyon kaymaklı lokumu, Afyon

Sucuğu, Afyon Pastırması, Afyonkarahisar patatesli ekmeği, Afyon’un Çay ilçesinin vişnesi ve Şuhut ilçesinin keşkeği seçildi. Hamur işleri ve et yemekleri ağırlıklı Afyon Mutfağı’nın lezzetlerini bu yazıda anlatıyor olacağım. En leziz Afyon yemekler, Afyonda ne yenir ve Afyon’da yemek yenilecek yerler konusunda bilgiler bulacağınız Afyon’un en leziz yemeklerini denemeye davet ediyorum.

Afyon Sucuğu

Sucuk Afyon’da çok önemli bir yere sahip. Türkler sucuğu Orta Asya’dan beri tüketiyor. Eski zamanlardan gelen bu geleneği markalaştıran şehir Afyon’da sucuklar bölgenin hayvanlarından elde ediliyor. Yerel halk bilinen markalardan sucuk almak yerine kendi kasabından sucuğunu yaptırır. Afyon’da sucuğun lezzet olarak en yaygın hali sucuk döneri mutlaka yerinde denemelisiniz. 

Afyon Kaymağı

Kendine has aroması ve mis gibi süt kokusu ile Afyon ile özdeşleşmiş kaymak, Manda ve inek sütünden elde edilen, sütün yağlı kısmının değerlendirilmesiyle ortaya çıkan besleyici bir lezzet. Afyonkarahisar mutfağının vazgeçilmezleri arasında yer alıyor. Genellikle bal ile kahvaltılık olarak tüketilmesinin yanı sıra şerbetli tatlılarla da uyumu da çok hoş oluyor. Hatta Afyon’da bazı yemekler ve çorbalar kaymaklı yapılıyor. 

Kaymaklı Lokum

Gastronomi şehri Afyon; Türkiye’de markalaşan ve en iyi lokum üreten şehir. Kaymaklı, fındıklı, fıstıklı, cevizli, güllü çeşitlerinde renk renk ve çeşit çeşit lokumlar Afyon’un vazgeçilmez lezzetleri arasında. Afyon sınırlarına girdiğinizde lokum imalatı ve satış yerleri yol boyunca sağlı sollu başlar. Afyon’dan ne alınır konusunda hediyelik olarak lokum tercih edilir. Afyon’un Uzun Çarşı’sında en eski lokumcuları bulabilirsiniz. Afyon’da kaymaklı şeker ve kaymaklı lokumun yanı sıra, haşhaşlı lokum, kaymak dolması, kuş lokumu, sultan lokumu, sadrazam lokumu, lokum sucuğu gibi farklı lokum çeşitleriyle ve özellikle Sandıklı ilçesinde üretilen leblebili lokumun tadına bakmalısınız. 

Afyon Haşhaşı

Afyonkarahisar mutfağının vazgeçilmez lezzetlerinden biri de haşhaş. Yöreye özgü bir bitki olan haşhaş, Afyon’da özellikle hamur işlerinde bol miktarda kullanılır. Haşhaş bitkisinin tohumlarından haşhaş yağı ve haşhaş ezmesi elde edilir. Haşhaşlı lokul (haşhaşlı çörek), haşhaşlı pide, katmer, cızdırma gibi haşhaş katılan hamur işleri Afyon mutfağınınhaşhaşlı lezzetlerinden. Afyon’da haşhaş tohumları sarı, beyaz ve siyah olmak üç çeşitte oluyor, siyah haşhaş tohumları özellikle tatlılarda sıklıkla kullanılır.  

Sakala Çarpan Çorbası

Afyon’da genelde sabahları tüketilen, besleyici, lezzetli bir çorba; Sakala Çarpan Çorbası. Anadolu’nun pek çok yerinde farklı isimlerle anılan bu çorba erişte ve yeşil mercimekle hazırlanıyor. İsminin de şöyle bir hikayesi var. Yalnız yaşayan bir dedeye komşusu bir tas sıcak çorba götürmüş. Çorbayı kaşıkla değil de tastan içen dedenin sakalına yapışan erişteler yüzünden çorbanın adı Sakala Çarpan Çorbası olmuş.

Çullama Köfte

Afyon mutfağının et yemeklerinden Çullama Köftesi kadınbudu köftesine benzer. Kıyma, pirinç, yeşillik ve yumurtadan elde edilen karışımla yapılan çullama köftesinin yapılışı biraz zahmetli olsa da özellikle Afyon düğünlerinin vazgeçilmez lezzetlerinden biri. Köfteler yuvarlak toplar şeklinde yaptıktan sonra önce suda haşlanır, sonrasında yumurta ve una bulanarak kızgın yağda kızartılıyor.

Keşkek

Afyon yemekleri denilince akla ilk olarak Keşkek gelir. Etli ya da tavuklu Keşkek neredeyse her yörede yapılır. Ege’nin kıyı kesimlerinde tavuklu keşkek, iç kesimlerinde ise hayvancılık yaygın olduğu için etli keşkek yapılır. UNESCO tarafından Şuhut’un tescilli lezzeti seçilen Keşkek, yörede yetişen buğdaydan yapılmış göce (kırılmış buğday) ve yörede yetişen nohut ile yapılır. Afyon yöresinde yetiştirilen büyükbaş hayvanların sırt kısmının kuyruğa yakın bölümü kullanılır. Hayvanın bu kısmına yörede zıpkın adı veriliyor. Zıpkının kemiği hayvanın en yoğun ilikli bölgesi ve içerdiği yağ keşkeğin kıvamını almasını sağladığı için Şuhut Keşkeği’ne asıl lezzeti veren kısmı etin kemiğinden gelen lezzet ve ağır ateşte 12-15 saat pişmesi oluyor. Kemiklerinden ayrılan etler keşkeğin içerisinde macun kıvamı alana kadar ahşap tokmakla dövülür. Üzerine tereyağlı özel sosu ile servise hazır hale getirilir.

Bükme

Çıtır çıtır ağızda dağılan hamurun içinde yeşil mercimek dolgulu, yöresel bir hamur işi olan Afyon Bükmesi, Afyon’da en çok pişen hamur işlerinden biri. Birçok yörede benzerleri olan bükmenin Afyon’daki yapılışında Afyon haşhaşı kullanılması diğer bükmelerden farklı kılıyor. Hamur katlarının arasına ezilmiş haşhaş ve hayvanın iç yağı sürülerek açılır, hamurun içine mercimek harcı doldurulur. Patatesli ve Afyon peynirli çeşitleri de bazı fırınlarda pişirilse de orjinali mercimekli Afyon bükmesi kabul edilir.

Haşhaş Çorbası

Afyon’un kaymağı ve haşhaşı hemen hemen her lezzetle bütünleşiyor. Haşhaş Çorbası klasik usulden yapılsa da içerisinde Afyonkarahisar’ın haşhaş ezmesi ve manda kaymağı eklenince lezzet şölenine dönüşüyor. 

Ağzı Açık

Yöreden yöreye yapılışında ufak farklılıklar olan, Afyon’un en lezzetli ve doyurucu hamur işlerinden Ağzı Açık. Genellikle peynirli olarak hazırlanıyor, bazı evlerde kıymalı ve patatesli çeşidi de yapılır. Bükme hamuruyla aynı hamurdan haşhaş eklenmeden yapılan, Ağzı Açık’ın dolgusu hamurun ortasına konur ve kenarlarından pile şeklinde katlanarak iç dolgunun bir kısmı gözükür şekilde kapatılır. Hamuru kapatma şeklinden dolayı da Ağzı Açık olarak bilinir.

İlibada Sarması

Afyon’un en sevilen ve en meşhur yemeklerinden olan İlibada Sarması, labada ya da evelik otu olarak bilinen, pazıya benzer bir yaprak türü. Anadolu’da bahar mevsiminde yetişen bu yapraklara göce (ince buğday) ve düğü (ince bulgur) ile hazırlanan harç ile doldurulur. Pişirilldikten sonra üzerine yoğurt sos ve salçalı sos ile servis edilir.

Arap Aşı

İç Anadolu bölgesinde soğuk kış günlerinin vazgeçilmez çorbalarından biri Arap Aşı, Afyon yöresinde yapılır. Geniş bir tepsiye un ve su ile yapılan hamuru hazırlanır. Baklava dilimi şeklinde kesilir. Tepsinin ortasına et sulu ve hindi etli çorba konur. Arap Aşı’nın yeme usulü önce hamurdan bir parça ağıza alınır, çorbadan bir kaşık alıp, ağızda yumuşamış hamur çiğnemeden yutulur.

Göce Köftesi

Afyon mutfağına özgü bir lezzet olan Göce Köftesi aslında göce (ince buğday) ve düğü (ince bulgur) ile yapılan nefis bir bulgur köftesi. Afyonlular “Göce Köttüsü” ya da “Topalak Köftesi” de diyorlar. Salçalı sos ile haşlanan köftelerin üzerine sarımsaklı yoğurt ve tereyağlı sos dökülür. 

Vişneli Ekmek Kadayıfı

Afyonkarahisar, Türkiye’de en kaliteli ve en çok vişne yetişen şehir. Afyon’da birbirinden lezzetleri yemeklerinin ardından Afyon’un meşhur tatlısı vişneli ekmek kadayıfı servis edilir. Vişnelerle pişen şerbetli damak çatlatan ekmek kadayıfının yanında Afyon’un meşhur manda kaymağı ile lezzeti daha da yükselir.

Afyon’da Ne Yenir? Tadı Damağınızda Kalacak Lezzet Durakları

Aşçı Bacaksız: 1881’den beri hizmet veren Afyon’un en kıymetli lezzet adresi.

İkbal Lokantası: Yıldız Sarayı’nda aşçılık yapmış, Atatürk’e yemek pişirmiş Salim Usta’nın Uzun Çarşı’daki ilk dükkanı. Daha önce denediğiniz İkbal şubelerinden çok farklı. Tandır, sucuk, ekmek kadayıfı ve daha birçok Afyon lezzetleri burada. 

Hidayet Abi’nin Yeri: Afyon’un en meşhur ve en eski ekmek kadayıfı yapan dükkanı.

Salim Usta: Afyon’da yöresel yemeklerin ve gerçek esnaf lokantası konseptinin en iyi temsilcisi. 

Kayra Börek: Gastronomi şehri Afyon’un meşhur haşhaşlı katmeri, mercimekli bükmesi, ağzı açık çöreği gibi hamur işlerini tadabileceğiniz doğru adres.

Helvacızade Hacı Kadir: Tahin helvası ve kaymaklı lokum konusunda yeni nesil bir şekerlemeci.

Köfteci İrfan: Uzun Çarşı’da bulunan ufacık bir dükkan. Yol üstü lezzet duraklarından, Afyon’da ucuz yemek yenilecek ve yıllardır değişmeyen lezzetli köfteleriyle salaş bir yer. 

Öztaylan Yayla Şekerleme: Türkiye’nin en iyi lokumcularından biri olarak geçen, kaymaklı Afyon lokumu ve diğer lokum çeşitleriyle öne çıkar.

* Yazıda kullanılan görseller Gastro Afyon sitesinden alınmıştır. 

Seyahatlerimle ilgili paylaşımlarımı Facebook ve Instagram hesaplarımdan takip edebilirsiniz.